Język, pismo, alfabet

Dawni Słowianie nie posiadali własnego pisma; było ono potrzebną umiejętnością

do wróżenia i liczenia, zastępowali ją kreskami, nacięciami i karbami. Język ich był wówczas jeszcze na tyle jednolity, iż mogli się oni porozumieć mimo już licznych rozdrobnień dialektycznych. Przyjęcie chrześcijaństwa oraz późniejszy podział na katolicyzm

i prawosławie sprawiło, iż zaczęto zapisywać przekazy ustne, a także od tego czasu uznaje

się prawdziwe piśmiennictwo Słowian. Jeśli chodzi o pismo i język nieprzeceniona jest tu rola Cyryla i Metodego, którzy stworzyli alfabet Słowian głagolicę. Początkowo mieścił się

on w ramach trzech znaków: koła, trójkąta i krzyża; nie było wówczas cyfr, a ich funkcję pełniły litery o wartościach cyfrowych. Było to dość skomplikowane pismo, pisano atramentem na papierze lub na pergaminie, który był bardzo drogi, gdyż robiono go z cienkiej skóry grzbietu cielęcia. Księgi wydrapywano, aby położyć nowe teksty, a nie tracić cennego tworzywa. Tak powstały palimpsesty, które są dowodem wcześniejszego istnienia głagolicy nad cyrylicą. Cyrylica bowiem, była późniejszym pismem stworzonym przez uczniów Cyryla i Metodego, zaś grażdanka to cyrylicki alfabet dostosowany do języków wschodnio-słowiańskich. Głagolica jest do dziś używana przez chorwackich głagolaszy, cyrylica zaś

to alfabet, który poszedł za religią i stosowany głównie w liturgii chorwackiej; dla Serbów jest to powszechnie stosowane pismo. Białoruś jeszcze w XVII wieku posługiwała

się łacinką, dopiero późniejsze teksty są zapisywane cyrylicą. Alfabetem arabskim były zapisywane teksty białoruskie i cerkiewnosłowiańskie. Druk cyrylicki pojawił się w XV wieku, typ ówczesnego pisma to ustaw, czyli równe odstępy między literami a brak odstępów między wyrazami, brak dużych liter. Pismo staroruskie drukowane było pół ustawem

do czasów Piotra I, gdy wprowadził on nowy typ liter zbliżony do łacinki - grażdański szryft - pismo świeckie; cyrylice ograniczył do pism religijnych. Grażdankę przyjęła w XIX wieku Białoruś i Ukraina; do druku Serbia i Macedonia.